„Przeworsk w obiektywie Tadeusza Michno” – album
Tadeusz Michno urodził się w 1936 r. we Lwowie, zmarł 7 marca 2018 r. w Przeworsku. Do Przeworska przybył z rodzicami, jako repatriant w 1945 r. i z miastem związał swoje życie prywatne i zawodowe. Od 1956 r. do emerytury pracował w przeworskiej cukrowni, gdzie rozwijał również swój talent fotograficzny. Utrwalał oficjalne uroczystości nie tylko w cukrowni, ale i w peerelowskim Przeworsku, fotografując zakłady przemysłowe, sklepy, restauracje, tworzył fotograficzne relacje z wyborów do rad narodowych i sejmu. Za pomocą obiektywu pokazywał odwiedziny dygnitarzy partyjnych w miejscach pracy, czy podczas odsłonięcia pomników na terenie Przeworska i okolicy.
Fotografował nie tylko wydarzenia polityczne, ale był wszędzie tam, gdzie działo się coś niezwykłego, jak choćby uwiecznione przez niego skutki wichury, która przeszła nad Przeworskiem w 1980 r., powódź miasta w roku 1980 i 1987 czy katastrofa na wiadukcie kolejowym przy ulicy Gorliczyńskiej w 1987 r.
Robił zdjęcia znanym artystom polskiej estrady odwiedzającym Przeworsk, m.in. Halinie Kunickiej i Lucjanowi Kydryńskiemu, Irenie Santor, Zdzisławie Sośnickiej czy Jaremie Stępowskiemu. Pokazywał sceny życia codziennego, pracę, czyny społeczne, przygotowania do uroczystości państwowych, oraz „Dni Przeworska”, rozrywkę, najważniejsze inwestycje lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, takie jak budowa nowych osiedli i zakładów przemysłowych.
Na fotografiach Tadeusza Michno znajdziemy także piękne zimowe krajobrazy przeworskiego parku, skutego lodem placu fabrycznego cukrowni czy okolic rzeki Mleczki w mroźnej szacie. Bohaterami wielu zdjęć są synowie Tadeusza, w wieku szkolnym. Zobaczymy ich na tle ukwieconych klombów, pałacu Lubomirskich, drzew w parku, a także jako uczniów szkoły podstawowej, biorących udział w pochodach pierwszomajowych, czy innych oficjalnych uroczystościach w mieście.
Aparat fotograficzny towarzyszył mu niemalże wszędzie fotografował uroczystości rodzinne u znajomych i przyjaciół, pierwsze komunie oraz śluby dzieci swoich krewnych i bliskich, prymicje, studniówki w przeworskiej „Jagiellonce”, dokumentował wyprawy w teren, a nawet tworzył akty.
Tadeusz Michno w latach 2013-2017 r. przekazał do zbiorów Muzeum w Przeworsku prawie 500 zdjęć. Do albumu wykorzystano 140 fotografii. Najstarsze zdjęcie w albumie pochodzi z końca lat 50. XX w. i pokazuje koleżanki Tadeusza, z którymi pracował w cukrownianym laboratorium. Bardzo poruszające są jedne z ostatnich zdjęć, jakie wykonał na kilka lat przed śmiercią w roku 2008 - zdjęcia „umierającej cukrowni”, którą wyburzono. Tadeusz Michno tragiczną przemianę fabryki w tony gruzu obserwował z okna swojego mieszkania, widział znikanie tej części miasta, którą po ludzku opłakiwał, była ona dla niego i wielu przeworszczan miejscem niezwykle ważnym, jeśli nie najważniejszym. Te ostatnie zdjęcia są w pewnym sensie symbolicznym zamknięciem jego pracy jako fotografa Przeworska.
Część fotograficzną albumu uzupełnia ogólny opis miasta po zakończeniu działań wojennych w 1944 r. i jest jedynie tłem dla zdjęć, wprowadza czytelnika w lata 60. XX w., kiedy Tadeusz Michno stawiał swe pierwsze kroki, jako „fotograf życia Przeworska”.
Przeworsk pokazany w obiektywie Tadeusza Michno to Przeworsk zupełnie inny od współczesnego miasta. Zarówno pod względem ustrojowym, jak i z powodu upływającego czasu, bo to czas PRL-owskie symbole nowoczesności zamienił w relikty dawnej epoki.
Zdjęcia Tadeusza Michno stanowią pewien wycinek historii, same tę historię opowiadają, przykuwając uwagę czytelników, przekazując konkretne informacje o mieście. Na fotografiach Tadeusza Michno każdy przeworszczanin znajdzie kronikę życia miasta i jego mieszkańców, dostrzeże metamorfozy, jakim podlegał rodzinny gród i lokalne środowisko. Z pewnością te fotograficzne wspomnienia będą ważne dla pokoleń, które żyły w tamtych czasach, czyniąc z nich świadków historycznej już epoki, a dla młodego pokolenia, które nie doświadczyło PRL-u, album ten niech stanie się wartościowym przyczynkiem do dyskusji o tamtych czasach.
Ta bogata spuścizna powojennego fotografa Tadeusza Michno służy obecnie odtwarzaniu historii Przeworska i pokazuje jak było tutaj kiedyś!
Małgorzata Wołoszyn
