„TU rodziła się Solidarność Rolników” – wystawa
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek zaprasza na otwarcie wystawy „TU rodziła się Solidarność Rolników”. Można będzie ją zwiedzać od 21 kwietnia do 6 maja 2021 r.
Wystawa zostanie zaprezentowana 21 kwietnia 2021 r. o godz. 12:00 na placu przed siedzibą Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie, al. Łukasza Cieplińskiego 4.
W otwarciu wezmą udział:
- dr Dariusz Iwaneczko, dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie,
- Jakub Izdebski, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie,
- zaproszeni goście.
Chłopski opór przeciwko komunistycznym rządom, wyrażający się poparciem dla Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945-1947 i sprzeciwem wobec kolektywizacji, w wyniku którego PRL była jedynym państwem w sowieckim bloku, w którym nie udało się przeprowadzić - stanowił istotny, choć głośno niewyrażony - element tradycji polskiej wsi. Wspieranie przez rządy PZPR niewydolnej własności państwowej i „spółdzielczej”, liczne absurdy gospodarcze i administracyjne uderzały w interesy rolników, w rękach których było 80 procent ziemi. Niezadowolenie powiększył jeszcze kryzys gospodarczy drugiej połowy lat 70 - tych XX wieku. W takiej atmosferze narodziły się pierwsze inicjatywy opozycyjne na wsi. Na Lubelszczyźnie, Rzeszowszczyzny i ziemi grójeckiej utworzono Komitety Samoobrony Ziemi Chłopskiej, powstał też Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników i Ośrodek Myśli Ludowej.
W końcu grudnia 1980 r. rolnicy z Bieszczad rozpoczęli strajk okupacyjny w Ustrzykach Dolnych. Domagali się m.in. rejestracji NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska” oraz spełnienia lokalnych postulatów. Mimo pacyfikacji strajków przez milicję był on kontynuowany wspólnie z protestującymi w Rzeszowie.
Postulaty obejmowały całokształt życia na wsi zniszczonego latami komunizmu, a więc swobodnej gospodarki ziemią, odsunięcia PZPR i ZSL od wpływu na decyzje administracyjne, nauki religii i wolności praktyk religijnych, nieutrudniania budowy świątyń, a także odkłamania historii.
Poparcia strajkowi udzieliła NSZZ „Solidarność” oraz Kościół katolicki m.in. ks. bp. Ignacy Tokarczuk. Władze zostały zmuszone do rozmów i 19 lutego 1981 r. podpisano porozumienie w Rzeszowie, a 20 lutego w Ustrzykach Dolnych. Porozumienia Rzeszowsko-Ustrzyckie – zwane Konstytucją Polskiej Wsi – stały się dla wsi odpowiednikiem porozumień sierpniowych 1980 r.
Założeniem wystawy przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu było ukazanie, że „Solidarność” rolnicza to bohater zbiorowy, odgrywający ważną rolę w zmaganiach o wolną Polskę.
Głównymi celami jest:
- ukazanie przez serię wystaw, że „Solidarność” rolnicza, podobnie jak robotnicza,
to bohater zbiorowy, obecny we wszystkich regionach Polski - podkreślenie zmagań rolników i mieszkańców wsi o wolną i samorządną Polskę
- uzmysłowienie odbiorcy, że strajki, a następnie porozumienia zawarte w lutym 1981 r. w Rzeszowie i Ustrzykach Dolnych, podobnie jak porozumienia gdańskie, szczecińskie i jastrzębskie, są istotną częścią najnowszej historii Polski.
Wystawa po pokazach w regionach, zostanie zaprezentowana w Warszawie. Od 12 maja 2021 r. na Placu Piłsudskiego będą prezentowane moduły centralne, oraz moduły/plansze przywiezione ze wszystkich regionów.
