Irena Oryl malarstwo Podkarpacki Informator Kulturalny - PIK

Irena Oryl

Urodziła się w 1930 r. w Jarosławiu. Jest absolwentką Liceum Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Ukończyła studia na ASP w Krakowie. Dyplom uzyskała w 1958 r. w pracowni prof. Hanny Rudzkiej-Cybis.W 1960 r. rozpoczęła pracę w Paostwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Jarosławiu, jako nauczyciel rysunku, malarstwa, wiedzy o sztuce, kompozycji i liternictwa. Od 1961 r. należała do Grupy „Jarosław" skupiającej artystów, która przekształciła się w Grupę „San". Od kilkudziesięciu lat współpracuje z Zarządem Jarosławskiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, na rzecz którego wykonała wiele prac. W kadencji 1990-1994 była radną Miasta Jarosławia pełniąc funkcję przewodniczącej Komisji Kultury. Zajmowała się ochroną zabytków. Dzięki jej staraniom możemy oglądać polichromie w Wielkiej Izbie kamienicy Gruszewiczów (Rynek 6). W 1999 r. otrzymała honorową nagrodę "JAROSŁAWA^, 99" w dziedzinie kultury. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, otrzymała dyplom uznania od Wojewody Przemyskiego, podziękowanie od Zarządu Regionu NSZZ "Solidarnośd" w Rzeszowie oraz nagrodę Kuratora Oświaty i Wychowania. Kapituła Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia przyznała Jej w 2014 r. Honorową Nagrodę SMJ - im. Księżnej Anny Ostrogskiej za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury. Brała udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą.

Sztuka Ireny Oryl

Jej sztuka wyrasta z pnia polskiego koloryzmu w najlepszym wydaniu. Uczennica Hanny Rudzkiej-Cybisowej w zbliżonej konwencji do swojej profesor opisuje rzeczywistośd. Duży ładunek ekspresji, pewna szkicowośd i niedopowiedzenia, ale wszystko przefiltrowane wielką wrażliwością na kolor. Mając okazje znad prywatnie Panią Irenę Oryl, dostrzegam wielkie podobieostwa pomiędzy Jej charakterem a sztuką. Ciepła, subtelna, erudytka niezgadzająca się na szarzyznę rzeczywistości i teraźniejszości. Widzi, czuje i tworzy świat dobra i piękna, świat wewnętrznej prawdy i harmonii, dokonuje wyborów między dionizyjskim a apollioskim stosunkiem do egzystencji. Zewnętrzne motywy transponuje w kierunku estetycznych rozważao. Artystyczna intuicja wyraża swoiście pojmowany bunt wobec brzydoty, głupoty i chamstwa. Pokazuje, że istnieją inne, piękniejsze rzeczywistości, zachwyca dostrzeganiem piękna w bezpośrednim otoczeniu, blisko w pozornie nieatrakcyjnych miejscach. Jej sztuka wyrasta z Jej rozumienia i odczuwania świata. Malarstwo Ireny Oryl pomimo wyraźnych związków z kapistami odznacza się silnym indywidualizmem. Jest opisem ikonosfery artystki z dużym ładunkiem subiektywizmu. Jej sztuka, jak i Ona jest pełna temperamentu, wigoru, ale i skromności. Patrząc na Jej obrazy, słuchając Jej słów, można dostrzegad „gotowe wykłady" o warsztacie malarskim skierowanym do miłośników i adeptów sztuki. Jej realizacje artystyczne są czystym wcieleniem idei kolorystów: „obraz nas interesuje jako kreacja plastyczna, jako realizacja piękna malarskiego". Ma to na pewno związek z tym, iż artystka wiele lat ze swojego życia poświeciła na prace w jarosławskim Liceum Sztuk Plastycznych, stając się jedną z najważniejszych (ale także najbarwniejszych) postaci w historii szkoły.

Tomasz Kisiel krytyk i historyk sztuki

Irena Oryl to artystka o umyśle dociekliwym, analitycznym, pracuje bez przerwy nad rozwojem swego intelektu. Echo tych ambitnych zamierzeo wyczuwa się w jej płótnach. Sztuka jest dla niej dziedziną, w której wypowiada najtreściwiej swe własne przeżycia, humanistyczne podejście do spraw człowieczych („Wdowa", „Hekatomba"), umiłowanie barwy. W jej obrazach uderza równowaga kompozycji, dążenie do rozwiązania zagadnieo malarskich. Formą i barwą wyraża swój stosunek do obranego tematu, którym jest często postad ludzka i związane z nią problemy. Artystka nie zadawala się osiągniętymi rezultatami, pragnie udoskonalid swój warsztat, długo pracuje nad każdym płótnem, aż znajdzie odpowiedź na dręczące ją zagadnienia. W pracach jej wyczuwa się szczerośd, umiłowanie rzemiosła, są one bezpośrednie i jako takie przemawiają do widza".

Janina Olszewska, 1964