Mural upamiętniający major Marię Mirecką-Loryś w Nisku
Bohaterką kolejnej edycji projektu muralowego Województwa Podkarpackiego pn. Przestrzeń Dziedzictwa została mjr Maria Mirecka-Loryś, której dedykowany jest mural w Nisku. Symboliczny ścienny "pomnik" niezłomnej weteranki podziemia narodowego, działaczki polonijnej i kresowej powstał w przededniu pierwszej rocznicy śmierci.
Wielkopowierzchniowe malowidło zostało wykonane we współpracy samorządu województwa ze Spółdzielnią Budownictwa Mieszkaniowego w Stalowej Woli, a także z Urzędem Gminy i Miasta Nisko oraz Starostwem Powiatowym w Nisku. Działanie wspiera także Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.
Za projekt muralu odpowiada Magdalena Kaczanowska, a jego realizację przeprowadziła warszawska grupa muralowa Good Looking Studio. Artystyczna kompozycja wypełniła południową elewację budynku mieszkalnego przy ul. Tysiąclecia 8A w Nisku. Przedsięwzięcie zostało sfinansowane z budżetu Województwa Podkarpackiego.
Idea projektu nawiązuje do zaszczytnego przydomku "Przemytniczki Bożej", który Maria Mirecka-Loryś otrzymała za wieloletnią i ryzykowną pomoc Polakom mieszkającym wówczas w ZSRR.
Maria Mirecka-Loryś ps. „Marta” urodziła się 7 lutego 1916 r. w Ulanowie, a zmarła 29 maja 2022 r. w Warszawie. Wychowała się w Racławicach koło Niska i ukończyła niżańskie gimnazjum. Związana z obozem narodowym weteranka II wojny światowej, wyemigrowała do Chicago, gdzie prowadziła intensywną działalność w organizacjach polonijnych. Była wielokrotnie honorowana najwyższymi odznaczeniami państwowymi. Zmarła w 2022 r. jako ostatni dowódca ogólnopolskiej organizacji wojskowej z okresu II wojny światowej (Narodowe Zjednoczenie Wojskowe Kobiet).
Uroczyste odsłonięcie muralu zaplanowano na 11 czerwca 2023 r. na godzinę 13.30. Wydarzenie poprzedzi (godz. 12.00) msza św. w Sanktuarium pw. św. Józefa Opiekuna Rodzin w intencji bohaterki. Po uroczystości organizatory przewidują z kolei spotkanie wspomnieniowe w Niżańskim Centrum Kultury „Sokół”. Start o godz. 15.00.
Jednocześnie partnerzy przedsięwzięcia – samorządy miasta i powiatu, przygotowują wydarzenia towarzyszące (pokazy filmów, prelekcje, konkursy), których celem jest popularyzacja bohaterki muralu wśród lokalnej społeczności i upowszechnianie wartości patriotycznych. Szczegóły zostaną przekazane w odrębnych komunikatach.
„Przestrzeń Dziedzictwa” to projekt własny Samorządu Województwa Podkarpackiego polegający na stworzeniu na obszarze województwa murali tematycznych dedykowanych kulturze i dziedzictwu narodowemu. Celem projektu jest upowszechnienie i ochrona zasobów dziedzictwa kulturowego oraz pielęgnowanie pamięci historycznej w społeczeństwie. Jednocześnie jego założenia są wyrazem wspólnej dbałości o przestrzeń i jej estetykę, która posiada istotny walor kulturotwórczy. Realizacja projektu zakłada współpracę z partnerami, tj. właścicielami budynków, samorządami, instytucjami kultury i organizacjami społecznymi.
Z ramienia samorządu województwa projekt koordynuje Departament Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie (kontakt: kultura@podkarpackie.pl).
Mateusz Werner UMWP
