Muzyczna i fotograficzna podróż do źródeł. Portrety dawnego Roztocza
Muzeum Kresów w Lubaczowie zaprasza do muzycznej i fotograficznej podróży w poszukiwaniu portretów dawnego Roztocza, jako obszaru niegdyś o charakterze wielokulturowym. Jej celem będzie przybliżenie i popularyzacja wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego Roztocza Wschodniego w jego materialnej, jak i niematerialnej postaci.
Nasza uwaga skupi się na fotografii – spuściźnie lubaczowskiego zakładu fotograficznego Bolesława Fariona, którego archiwum, zawierające 1200 zdjęć Roztocza i jego mieszkańców z lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w., zostało w 2022 r. poddane konserwacji i digitalizacji oraz upublicznieniu na specjalnej stronie internetowej (www.archiwumfariona.pl). Zbiór fotografii obejmuje okres przemian kulturowych w kulturze wsi i małego miasteczka w płd.-wsch. Polsce. Z jednej strony jest to obraz rzeczywistości, mającej swe początki w XIX i 1. tercji XX w., z drugiej zaś obejmuje on przełamującą dawne schematy współczesność. Konfrontacja, a w zasadzie współistnienie tych dwóch światów widoczne jest zarówno w indywidualnych portretach mieszkańców, jak i widokach wielopokoleniowych rodzin, fotografowanych w trakcie codziennych zajęć domowych i prac rolnych, ale też w czasie świątecznym. Odnalezione fotografie są bezcenne nie tylko jako obiekt historyczny, czy jako źródło inspiracji kulturowej, ale również jako dziedzictwo aktywizujące pamięć lokalnej społeczności – osób starszych, rodzin, czy młodych mieszkańców nie znających tamtych czasów.
Nasza podróż do źródeł zakłada także udźwiękowienie „niemych” fotografii i wiązać się będzie z poszukiwaniem i interpretacją tradycji muzycznych Roztocza i ziemi lubaczowskiej, silnie zakorzenionych w wieloetnicznej kulturze ludowej i małomiasteczkowej. W naszym przekonaniu muzyka będzie idealnym dopełnieniem fotografii, pozwalającym na właściwe zrozumienie czasu minionego, tak życia codziennego, jak i świąt i obrzędów, które niegdyś skupiały mieszkańców wsi i miasteczek na Roztoczu Wschodnim. Do współpracy w tym zakresie zaprosiliśmy jedne z najważniejszych folkowych zespołów na Podkarpaciu – Krajkę z Przemyśla i Wernyhorę z Sanoka, które zagrają cykl czterech specjalnych koncertów w drewnianych obiektach sakralnych w czterech przygranicznych powiatach – jarosławskim, lubaczowskim, tomaszowskim i hrubieszowskim. Oba zespoły były dotychczas wielokrotnie nagradzane na ogólnopolskich konkursach folkowych. W swoim dotychczasowym repertuarze bazowały na muzyce tradycyjnej Karpat – przede wszystkim regionu przemyskiego, a także Bojkowszczyzny i Łemkowszczyzny. Wykonanie pieśni pochodzących z Roztocza będzie cennym wzbogaceniem tego repertuaru. Krajka w swoich poszukiwaniach stara się odtwarzać muzykę tradycyjną w formie bliskiej in crudo, zaś Wernyhora łączy brzmienie tradycyjnego śpiewu z dźwiękami instrumentów historycznych (lira korbowa, viola da gamba). Celem cyklu koncertów, które będą miały swoją inaugurację w Chotyńcu, a zakończenie w Radrużu, jest także popularyzacja drewnianej architektury sakralnej, w tym podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Wydarzenia te wpiszą się w obchody 10-lecia wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat.
Dopełnieniem podróży fotograficznej i muzycznej będzie literackie spotkanie z Ewą Plutą i jej książką „Rubież. Reportaż wędrowny” (Dowody na istnienie, 2022), które poprowadzi Robert Gmiterek. Książka to perspektywa pieszej reporterki, która łączy się z uniwersalną refleksją nad granicami, murami i zasiekami, które dzielą ludzi. Od trójstyku w Bolciach do trójstyku na Krzemieńcu. Z Suwalszczyzny w Bieszczady. Sto dni w terenie. Pieszo – powoli i wzdłuż wschodniej granicy Polski chwilę przed tym, gdy skupił się na niej wzrok całej Europy.
Program wydarzeń:
17.09.2023 (niedziela), godz. 17.00 - Koncert zespołu Wernyhora
- Chotyniec (powiat jarosławski), Cerkiew parafialna pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
23.09.2023 (sobota), godz. 17.00 - Koncert zespołu Krajka
- Hrebenne (powiat tomaszowski), Cerkiew parafialna pw. św. Mikołaja
1.10.2023 (niedziela), godz. 17.00 - Koncert zespołu Wernyhora
- Myców (powiat hrubieszowski), Kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela (dawna cerkiew pw. św. Mikołaja)
8.10.2023 (niedziela) - Radruż (powiat lubaczowski)
Zespół Cerkiewny w Radrużu – Oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie
- godz. 16.00 „Archiwum Bolesława Fariona. Portrety dawnego Roztocza w negatywach lubaczowskiego fotografa” – wernisaż wystawy
- godz. 17.30 Koncert zespołów Krajka i Wernyhora
- godz. 19.00 Spotkanie autorskie z Ewą Plutą wokół książki „Rubież. Reportaż wędrowny”, prowadzenie: Robert Gmiterek
9.10.2023 (poniedziałek) - Radruż (powiat lubaczowski)
- Zespół Cerkiewny w Radrużu – Oddział Muzeum Kresów w Lubaczowie
Warsztaty fotografii analogowej
Wstęp na wszystkie wydarzenia jest wolny, jedynie na warsztaty z fotografii analogowej obowiązują zapisy – informacje zostaną opublikowane wkrótce na stronie internetowej Muzeum.
Partnerami projektu są:
- Parafia pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu,
- Parafia pw. św. Mikołaja w Hrebennem,
- Parafia pw. św. Michała Archanioła w Żniatynie,
- Euroregion Roztocze,
- Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna
- Lubyckie Stowarzyszenie Regionalne.
Zaplanowane wyżej działania są realizowane przez Muzeum Kresów w Lubaczowie w ramach projektu pn. Fotograficzne i muzyczne portrety dawnego Roztocza, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: EtnoPolska. Edycja 2023, a także Powiatu Lubaczowskiego i Województwa Podkarpackiego.
