Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej Podkarpacki Informator Kulturalny - PIK

Po zakończeniu uroczystych rzeszowskich obchodów święta pod Pomnikiem Żołnierzy Wyklętych przy al. płk. Łukasza Cieplińskiego, Teatr wraz z Urzędem Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego i Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie zapraszają na spektakl pt. „Obława” w wykonaniu artystów Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku w reżyserii Jana Nowary, który rozpocznie się o godz. 17:00 na Dużej Scenie przy ul. Sokoła 7-9.  Wydarzeniu będzie towarzyszyła wystawa w teatralnym foyer pt. „Żołnierze Niezłomni. Antykomunistyczne podziemie na Rzeszowszczyźnie po 1944 roku” przygotowana przez rzeszowski IPN.

„Obława” to artystyczna próba zmierzenia się z tragedią ludobójstwa dokonanego w lipcu 1945 r. na żołnierzach podziemia niepodległościowego oraz ludności cywilnej Suwalszczyzny tuż po odbiciu tych terenów przez Armię Czerwoną z rąk III Rzeszy. Jan Nowara wspólnie z Jagodą Skowron, na podstawie dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej, listów i meldunków, stworzyli scenariusz opowiadający historię jednego z najtragiczniejszych wydarzeń powojennej Polski, które do dziś nie zostało wyjaśnione. Prócz materiałów źródłowych, autorzy sięgnęli także po „Dziady” Adama Mickiewicza oraz poezje Zbigniewa Herberta i Tadeusza Różewicza. Spektakl „Obława” wpisze się w program rzeszowskich uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, bo choć opowiada o zdarzeniach, które wydarzyły się w odległym regionie Polski, ma wartość uniwersalną. Porusza bowiem temat nieukojonego żalu i nigdy nieutulonej tęsknoty, które stały się doświadczeniem wielu Polaków. W przedstawieniu pojawia się także odwołanie do postaci ważnych dla Rzeszowa - w tekście wykorzystano grypsy z celi śmierci podpułkownika piechoty Wojska Polskiego, Łukasza Cieplińskiego, walczącego z nazistowskim okupantem na terenie powiatu rzeszowskiego i sąsiednich w latach 1940–1944.

Towarzysząca spektaklowi wystawa prezentuje zaś struktury Zrzeszenia WiN, które powstały na bazie rozwiązanej Armii Krajowej oraz struktury Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW). Wyeksponowane zostały na niej sylwetki członków IV Zarządu Głównego WiN, jak również działaczy terenowych Zrzeszenia.  Ponadto wystawa prezentuje fotografie oddziałów NZW: Józefa Zadzierskiego „Wołyniaka”, Adama Kusza „Garbatego”, Stanisława Pelczara „Majki”, które zostały udostępnione przez muzea, archiwa, stowarzyszenia kombatanckie i osoby prywatne. Fotografie współczesne przedstawiają nekropolie, miejsca straceń działaczy niepodległościowych oraz poświęcone im tablice pamiątkowe. Autorami wystawy są dr Mirosław Surdej, dr hab. Krzysztof Kaczmarski  i dr hab. Mariusz Krzysztofiński.

2 marca o godz. 11:00 spektakl oraz wystawę obejrzą uczniowie szkół średnich z całego Podkarpacia.

Bilety na pokaz 1 marca w cenach 35 (bilet normalny) i 25 zł (bilet ulgowy) można nabyć osobiście w Kasach Teatru lub przez stronę internetową.

Reżyseria: Jan Nowara
Scenariusz: Jagoda Skowron, Jan Nowara
Scenografia i wizualizacje: Marek Mikulski
Kostiumy: Maciej Mikulski
Muzyka: Adam Białous
Przygotowanie wokalne i współpraca muzyczna: Piotr Szekowski
Choreografia: Tomasz Dajewski

Obsada: Danuta Bach, Jolanta Borowska, Krystyna Kacprowicz-Sokołowska, Urszula Szmidt, Ewa Palińska, Katarzyna Siergiej, Jolanta Skorochodzka, Bernard Bania, Marek Cichucki, Patryk Ołdziejewski, Marek Tyszkiewicz, Agnieszka Możejko-Szekowska, Piotr Szekowski, Sławomir Popławski, Mateusz Sacharzewski, Franciszek Utko, Adam Białous, Adam Galimski, Piotr Chociej, Adam Radziszewski

Czas trwania: 100 minut.

Obława – spotkanie duchów

W lipcu 1945 roku, już po zakończeniu II wojny światowej, w rejonie Suwałk i Augustowa, wskutek szatańskiej komitywy rosyjskiego NKWD i polskiego UB – przepadło bez śladu prawie 600 ludzkich istnień! Ludzi oddanych bez reszty idei Polski wolnej od komunizmu. Ta idea okazała się wtedy niestety tylko mrzonką niepodległościowego podziemia, które pokładało nadzieje w zachodniej wspólnocie wartości. Bezskutecznie. Wielcy mężowie światowych demokracji na konferencjach w Jałcie i Poczdamie zadbali o interesy tylko zachodniego świata i w ten sposób Polska znalazła się po wschodniej stronie „żelaznej kurtyny”, która przecięła Stary Kontynent na całe pół wieku. Stalinowski aparat przymusu bez zbędnej zwłoki rozpoczął rozprawę z Polskim marzeniem o wolności i zgniótł je w tysiącach pacyfikacji, przesłuchań, tortur i politycznych procesów, które zakończyły się 8. tysiącami wyroków śmierci!

Letnia obława na „Żołnierzy Wyklętych” w Suwalskiem i Augustowskiem jest w tym zbrodniczym korowodzie historii zdarzeniem nadzwyczajnym, ponieważ do dziś nie rozwikłano jej tajemnicy. Wywleczeni z domów i zagród, zgarnięci z dróg, pól i lasów, a potem stłoczeni w obozach „filtracyjnych”, gdzie katowano ich podczas przesłuchań – zostali wywiezieni w nieznane. I ślad po nich przepadł. Nie powrócili, nie napisali listów, nie odnaleziono ich grobów ani szczątków.

Sześćset istnień nie doczekało się pożegnania, sześćset ciał nie zostało pochowanych, sześćset dusz nie odeszło w pokoju. Nasz spektakl podąża tym tropem. Odprawiamy obrzęd wywołania ich duchów, a ściślej mówiąc, chcemy, żeby gromada rodem z Mickiewiczowskich „Dziadów” stała się medium, przy pomocy którego augustowscy Niezłomni spotkają się ze swoimi najbliższymi, których pozostawili w pustce, samotności i rozpaczy na całe życie. Bo przecież jedni i drudzy są już po tamtej stronie Wieczności, a my na scenie chcemy spotkania ich dusz i ujawnienia traum, które zesłał im los.

Jednak to nie wszystko. Chcąc nadać moralny porządek temu przekazowi, wywołujemy do obrzędu ekspiacji także duchy oprawców, a wśród nich dowódcę radzieckiego kontrwywiadu „Smiersz”, generała Wiktora Abakumowa, który  w tajnej depeszy do szefa NKWD, Ławrientija Berii, ujawnił swój plan „likwidacji zatrzymanych w lasach augustowskich bandytów”.  Duch Abakumowa w roli uczestnika obrzędu oznacza nasz gest nadziei na odsłonięcie prawdy, przyjęcie winy i przywrócenie spokoju duchom ofiar augustowskiego dramatu.

                           Jan Nowara i Jagoda Skowron