Opowieść Światła - Marek Haba Podkarpacki Informator Kulturalny w Rzeszowie

Pochwała światła!

Punktem wyjścia w poszukiwaniach twórczych Marka Haby, zdaje się być światło i pejzaż kosmiczny - pejzaż idealny bazujący na harmonii. Kompozycje budowane z zarysu geometrycznych brył przebijają się z rozświetlonego tła. Ich kształt określa linia, wygenerowana w momencie zetknięcia się dwóch płaszczyzn jasnej i ciemnej. Linia, która de facto, fizycznie nie istnieje, ale poprzez obserwację pojawia się w naszej świadomości. Przestrzenność form wyznacza gradacja plam modelowanych światłocieniem. Te precyzyjnie określne elementy konstruują właściwie drugi plan, który optycznie stanowi centrum obrazu. Komplementarnym względem niego staje się plan pierwszy i trzeci, wyłaniający się i powoli zanikający. Wrażenie takie powstaje poprzez zastosowanie miękkiej, przecierkowej plamy barwnej. Niuanse wizualne potęgują nakrapiane na niej punkciki, a dodatkowe efekty wprowadzają chaotycznie rozrzucone kreski. Całość tworzy nieokreśloną bliżej przestrzeń, zastygłą w czasie.

W większości obrazów Marka Haby, kolor stanowi element służebny względem światła. Ożywia sfery zaciemnione, buduje swego rodzaju, abstrakcyjny rodzaj narracji. Co ciekawe, w płótnach monochromatycznych równie ważne jak światło jawi się walor. Wówczas te dwa czynniki rywalizują ze sobą, by w konsekwencji stać się równorzędnymi. Szeroka gradacja barw i nałożone na nią elementy graficzne tłumią świetlistość a imaginowana rzeczywistość pozbawiona zostaje przestrzeni.  Powoduje to psychologiczną percepcję obrazu. Sprowadza się do tego, że w odbiorze nie chodzi o to, co dokładnie widzimy, ale o to jak odbieramy dzieło, jako całość.

Spoglądając na obrazy Marka Haby, odnoszę wrażenie, że komponowanie obrazu nie polega w tym przypadku, na wyznaczaniu rozległych stref barwnych, jak to czynili malarze nowożytni. To światło zajmuje naczelne miejsce. Po dłuższej obserwacji zatraca swoje fizyczne właściwości. Odrealnia geometryczne byty, wprowadza powiew radości bądź niepokoju. Nadaje dziełu lekkości, otwiera bezkresną przestrzeń. Przykuwa wzrok, nawet hipnotyzuje. Jego złocisty blask koi zmysły. Obraz wypełnia powietrze, tak trudne do uchwycenia na płótnie.

Zestawiając obrazy Marka Haby, powstałe kilka lat temu, i te z ostatnich miesięcy, widać jak artysta zminimalizował ilość form przestrzennych. Zaledwie za pomocą kilku linii nakreśla schemat kompozycyjny, zatracając kontury w świetlistej poświacie, by powoli na obrzeżach całość zatopić w mroku. Zabieg ten wprowadza złudzenia światła punkowego w obrazie, ogniskującego się na obranych miejscach. Rzeczy widzialne, czytelne na płaskiej powierzchni za sprawą światła ulegają procesowi ewolucji. Stają się bytem świetlnym. Może artysta podąża za myślą neoplatończyków i średniowiecznych filozofów, potwierdzając w ten sposób tezę, że świetlista energia staje się źródłem piękna i bytu?

Niewykluczone, że są to tylko zabiegi czysto warsztatowe, które stają się narzędziem do wyrażenia tego, czego poszukuje, lub tego co stara się zrozumieć. Tematykę pejzażu czyni metaforą do graficznego zapisu własnych refleksji. Marek Haba, tak jak wielu artystów w dziejach historii sztuki, podejmuje temat światła budując nim specyficzną atmosferę. Wątek ten pojawiał się w szczególny sposób w takich nurtach jak: tenebryzm, luminizm i impresjonizm. Analizując dalej, nie sposób zaprzeczyć, że sztuka XX wieku eksplorowała oba poziomy percepcji światła, rozumianego, jako byt fizyczny oraz nośnik treści metafizycznych. Bez wątpienia, Marek Haba, zdolny współczesny twórca, wykorzystuje w swoich działach optyczne zjawiska światła oraz specyfikę percepcji oka ludzkiego.

Dorota Rucka-Marmaj

Luty 2025

Marek Haba

Urodzony w 1983 roku w Rzeszowie. Ukończył Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. Piotra Michałowskiego w Rzeszowie. W latach 2003- 2008 studiował na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego. W 2008 roku obronił dyplom z wyróżnieniem w pracowni malarstwa prof. Tadeusza Gustawa Wiktora; pracowni rysunku prof. Marleny Makiel – Hędrzak i prof. Stanisława Góreckiego. W 2024 roku uzyskał tytuł doktora w dziedzinie sztuki. Pracownik dydaktyczny w Zakładzie Malarstwa na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prowadzi zajęcia z Rysunku, Gramatyki Rysunku i Rysunku Eksperymentalnego. Laureat licznych nagród i wyróżnień. Prezentował swoje prace na wystawach indywidualnych i zbiorowych.

Nagrody i wyróżnienia:

Nagroda Publiczności w konkursie „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba Roku 2024”; Nagroda Publiczności w konkursie „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba Roku 2021”; III Nagroda Dyrektora BWA w Rzeszowie w konkursie „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba Roku 2021”; Nagroda Specjalna w Międzynarodowym Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”, 2021; Nagroda Prezydenta Miasta Przemyśla w Międzynarodowym Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”, 2015; Nagroda Prezydenta Miasta Częstochowy w 5 Ogólnopolskim Konkursie im. Mariana Michalika na Obraz dla Młodych Malarzy. Triennale Malarstwa, Częstochowa, 2014; Wyróżnienie honorowe w 26 Ogólnopolskiej Wystawie Twórczości Pedagogów Plastyki, Rzeszów, 2010; I Nagroda w VIII Konfrontacjach Sacrum w Sztuce – Wadowice, 2008.

Wystawy indywidualne:

• "Opowieść światła - Malarstwo"- Muzeum – Dwór Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach 2023
• "Malarstwo”- Galeria TOTU, Rzeszów 2016;
• „W stronę światła” – malarstwo, rysunek, galeria „To To”, Lublin 2015;
• „Malarstwo”- Galeria ICN Polfa, Rzeszów 2015;
• „Malarstwo i Rysunek”- Galeria ARP, Zamek w Krasiczynie 2011;
• „Rysunek” - Galeria Hol CSW Solvay, Kraków 2010;
• „Pejzaże duszy” -  Kawiarnia Galeria Filia Restauracji Dessa, Rzeszów 2009;

Wystawy zbiorowe:

• 2023
  • „Ślady spotkań szczególnych”- BWA Rzeszów (aranżacja wystawy);
  • Artefakty 22 „Punkt i linia a przestrzeń”, Muzeum - Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach;
  • Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”, Colony of Painters – Baia Mare, Rumunia/ Muzeum Tarii Crisurilor, Cris County Muzeum, Oradea, Bihor, Rumunia/ Muzeum Hermana Otto, Miskolc/ Krajska galeria v Presove, Słowacja.
• 2022
  • Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”, Galeria ARP- Zamek w Krasiczynie/ BWA Kielce/ BWA Rzeszów;
  • Artefakty 21 „Abstrakcja - Znak, Symbol, Metafora”, BWA Krosno;
  • „2 Małe Formy Plastyczne”, międzynarodowa wystawa pokonkursowa, Galeria R_Z, Rzeszów;
  • Artefakty 22 „ Punkt i linia a przestrzeń”, BWA, Przemyśl;
  • „ISP’25”, wystawa prac pedagogów ISP UR, BWA Rzeszów.
• 2021
  • „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba Roku 2021”, BWA Rzeszów;
  • „Artefakty. Abstrakcja - Znak, Symbol, Metafora”, BWA Przemyśl.
• 2020 Uczestnictwo w XVI edycji pleneru malarskiego „W Kręgu Pogranicza”, Polska.
• 2018
  • „Art. And Science”- obrazowanie biologiczne: inspiracje niewidzialnym światem?- Centrum Ekspozycyjne Stara Kotłownia, Olsztyn;
  • „Trans_Formacje RSA RZ”, BWA- Galeria Sanocka, Sanok;
  • „Znaki”- wystawa prac artystów pedagogów Wydziału Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego, Muzeum Podkarpackie w Krośnie;
  • „Srebrny Czworokąt”- Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat, Galeria ARP, Zamek w Krasiczynie;
  • „Unaocznić Sacrum”- wystawa malarstwa pedagogów Wydziału Sztuki UR, Galeria Europejskiego Centrum Kultury LOGOS, Łódź.
• 2017
  • „Skład doczepiony, Couchette coach”, Galeria Xanadu, Warszawa;
  • „Barbizon Wiśniowski - IX Międzynarodowy  plener malarski”, Galeria Forum, Wydział Sztuk Pięknych UMK, Toruń;
  • „Wiśniowa pachnąca malarstwem”, wystawa poplenerowa, wybór z kolekcji 2017-2016,  BWA Rzeszów;
  • „Kształtowanie x 3”, wystawa pedagogów i studentów Wydziału Sztuki, Galeria Miejska SDK, Stalowa Wola;
  • „Wystawa Pracowni Rysunku Wydziału Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego”, Galeria WDK w Rzeszowie.
• 2016
  • Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”, Węgry, Deri Muzeum, Modem;
  • „4 Triennale Polskiego Malarstwa Współczesnego” BWA Rzeszów;
  • VII Sympozjum Malarskie „Portret Krosna”, BWA Krosno;
  • „Żużel w sztuce”- wystawa pokonkursowa, Galeria R_Z, Rzeszów;
  • „Krasne do Kwadratu”, Galeria ICN Polfa, Rzeszów;
  • „Pomiędzy formą a kolorem”, Galeria TOTU, Rzeszów;
  • „Wernisaż malarstwa”, Bastion Kultury, Rzeszów.
• 2015 Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”- Galeria ARP Zamek w Krasiczynie;
• 2014
  • 5 Ogólnopolski Konkurs im. Mariana Michalika na Obraz dla Młodych Malarzy. Triennale Malarstwa, Częstochowa;
  • „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba roku” – BWA Rzeszów.
• 2012
  • Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”, Przemyśl;
  • 16ème Biennale internationale „Petit Format de Papier”, Belgia;
  • 24 Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, Szczecin;
  • 26 Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki, BWA Rzeszów;
  • V Międzynarodowy Konkurs Rysunku, Wrocław;
  • Międzynarodowy Konkurs na Rysunek im. Andriollego, Nałęczów;
  • Wystawa Twórczości Artystów z Rzeszowa i Podkarpacia- Termopile(Grecja);
  • „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba roku” – BWA Rzeszów;
• 2011
  • „Obraz, grafika, rysunek, rzeźba roku”, BWA Rzeszów;
  • „Artefakty 11 - Transgresje”- Galeria Sztuki Współczesnej, Przemyśl;
• 2010  „Wschód Sztuki – Sztuka Wschodu” – Przegląd Sztuki Młodych – Szajna Galeria, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów;
• 2009
  • II Ogólnopolskie Triennale „Granice Rysunku” – Galeria Miejska ZSP, Rzeszów;
  • Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt” – Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej,  Przemyśl – BWA, Rzeszów – Muzeum w Oradea, Rumunia – Deri Muzeum w Debreczynie, Węgry(2010) – Vychodoslovenska Galeria w Koszycach, Słowacja(2010);
  • „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba roku 2009” – BWA Rzeszów;
  • „Promocje 2009” – Ogólnopolski Przegląd Malarstwa Młodych – Galeria Sztuki, Legnica – Muzeum Archeologiczno – Historyczne, Zamek Książąt Głogowskich, Głogów (2010);
  • Wystawa Twórczości Pedagogów Wydziału Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego - Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie;
  • Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki, BWA Rzeszów;
  • II Triennale Polskiego Malarstwa Współczesnego „Jesienne Konfrontacje”- BWA Rzeszów;
  • IV Ogólnopolski Konkurs na Obraz dla Młodych Malarzy im. M. Michalika. Triennale Malarstwa – Miejska Galeria Sztuki w Częstochowie;
• 2008
  • VI Triennale Polskiego Rysunku Współczesnego – Muzeum Kresów, Lubaczów;
  • 14ème Biennale internationale „Petit Format de Papier”, Belgia;
  • „Pracownia 122” – Malarstwo studentów i absolwentów z kręgu Pracowni 122 ISP UR – CSW Solvay, Kraków – Szajna Galeria, Teatr im. Wandy Siemaszkowej, Rzeszów –  Galeria Pentagon, Wydział Sztuki Politechniki Radomskiej, Radom;
  • „Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba roku 2008” – BWA Rzeszów;
  • „Obrazy Sacrum” wystawa pokonkursowa „Sacrum w sztuce”– Wadowice;
  • „Wadowice Zwyczajne” – wystawa poplenerowa, Wadowice;
  • „Młode talenty plastyczne” – Prace dyplomowe absolwentów  Akademii Sztuk Pięknych –  Galeria Hortar, Tarnów;

Autor: Dorota Rucka-Marmaj