Paweł Wyborski "Obrazy o ikonie"
Zaplanowana ekspozycja stanowi jeden z punktów w bogatym programie IV Jarosławskich Dni Sztuki. Będzie otwarta dla zwiedzających od 19 sierpnia do połowy września br.
Paweł Wyborski
Obrazy o ikonie są próbą syntetycznego ujęcia większości moich dotychczasowych cykli obrazów inspirowanych w szerokim sensie estetyką ikony. Wystawę tworzą prace z dwóch zasadniczych cykli obrazów: pejzaży i fasad oraz wizjerów. Każdy z cykli zwraca uwagę na inną charakterystykę ikony. W przypadku pejzaży jest to nawiązanie do krajobrazu i atmosfery właściwej ikonie, ze szczególnym uwzględnieniem świetlistości, która budować ma przedstawienie miejsca. To właśnie gra światła z materią jest kluczowa w rozumieniu pejzażu, a zarazem stawia pytanie o źródło i pochodzenie tego światła. Właściwością cyklu wizjery jest natomiast wycięty otwór w obrazie, poprzez który, niby przez okno, podejrzeć można to co pod spodem. Wizjery stanowią bezpośrednie nawiązanie do metafory ikony jako okna; te wycięte okienka ku czemuś prowadzą, na coś spoglądają. Wizjery wykorzystują motyw oka, obserwują i podpatrują, tym samym stawiając pytanie: kto tu jest widzem, kto obserwowanym? Czy obraz jest tylko oglądanym czy też oglądającym? Istotą wizjerów jest zatem odsłanianie drugiej strony czyli rzeczywistości obserwowanej, która staje się także obserwującą. Kiedyś cały ten szeroki zbiór obrazów połączonych szerokim nawiązaniem do ikony nazywałem obrazami o ikonach. Dzisiaj wolę zaznaczyć, że to nie obrazy o ikonach, ale obrazy o ikonie. Faktycznym odniesieniem jest bowiem rzeczywistość ikony, nie ikony poszczególne. Tą osobliwą esencją ikony jest dla mnie jej okienność albo inaczej: prześwitywalność. Okienność implikuje naprowadzanie spojrzenia i jego kadrowanie, a jednocześnie odsłanianie i zasłanianie czegoś, ku czemu prowadzi. W okienności jest zatem zawarty prześwit. Bo ikona sama w sobie zawsze jest prześwitem.