"Ukrywani uciekli, gospodarze zabici" drugi odcinek cyklu filmowego IPN
Ukrywani uciekli, gospodarze zabici to opowieść oparta na ustaleniach zebranych w publikacji IPN "Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej", red. Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło, Warszawa 2019, t. I.
Film przedstawia bohaterstwo rodziny Balawendrów, która zaryzykowała życie, by ratować swoich żydowskich współobywateli. Żydzi ukrywani przez rodzinę Balawendrów otrzymali wcześniej taką samą pomoc od pewnej ukraińskiej rodziny. Inny Ukrainiec doniósł na Balawendrów w wyniku kradzieży. Nie wiedział, że to nie była zwykła kradzież. To mężczyźni ukrywający się u Balawendrów zabrali jakieś rzeczy z jego gospodarstwa. Zostawili ślady na śniegu… 2 lutego 1944 roku Niemcy aresztowali Wiktorię, Feliksa i Tadeusza Balawendrów. Po brutalnym przesłuchaniu Feliks przyznał, że w ich domu ukrywali się Żydzi. Razem z żoną Wiktorią zostali rozstrzelani w Rawie Ruskiej 30 czerwca 1944 roku. W międzyczasie, ukrywani przez Balawendrów Żydzi opuścili kryjówkę. Niemiecką okupację przeżył najprawdopodobniej tylko jeden z nich.
Kolejne odcinki prezentowane będą do końca maja w każdy piątek o godzinie 10.00.
Instytut Pamięci Narodowej cyklem filmowym „Nie tylko Ulmowie” oddaje hołd ofiarom Zagłady, a także Polakom, którzy stracili życie, by chronić swoich żydowskich współobywateli w okresie zbrodniczej okupacji niemieckiej na ziemiach polskich. Dobitnym przykładem tego okrucieństwa była zbrodnia dokonana przez Niemców na dziewięcioosobowej Rodzinie Ulmów oraz na ośmiu członkach rodzin Goldmanów, Grünfeldów i Didnerów. 24 marca br. przypada 80 rocznica tej niemieckiej zbrodni.
Naukowcy oceniają, że Niemcy w czasie II wojnie światowej zamordowali za pomoc Żydom około tysiąca Polaków. Dzięki heroicznej działalności wielu mieszkańców Polski udało się uratować kilkadziesiąt tysięcy polskich obywateli pochodzenia żydowskiego.
Wersja audio oraz tekst dostępne także w portalu Przystanek Historia.