Zakończenie projektu „Tradycje Wielkanocne Podkarpacia. Badania Terenowe 2019” – czytaj z PIK Podkarpacki Informator Kulturalny - PIK

Przejdź do treści

Zakończenie projektu „Tradycje Wielkanocne Podkarpacia. Badania Terenowe 2019” – czytaj z PIK

Turek z Chałupek Dębniańskich, lata 70. XX w., ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie

Projekt miał na celu uchwycenie przemian zachodzących w obrębie tradycji wielkanocnych. Teren eksplorowało dwunastu badaczy.

Zrejestrowano wywiady w miejscowościach tj.: Baranów Sandomierski, Biedaczów, Bieździedza, Boguchwała, Brzóza Królewska, Chałupki Dębniańskie, Cygany, Dębno, Futoma, Hłomcza, Jagiełła, Jamnica, Koziarnia, Krzeszów, Lubenia, Mirocin, Nosówka, Nowe Grodzisko, Ocice, Pruchnik, Rzeszów-Staromieście, Rzeszów-Drabinianka, Rzeszów-Przybyszówka, Sarzyna, Sokolniki, Spie, Ujezna, Wielopole Skrzyńskie, Wydrza, Wysoka, Wyszatyce, Zabłotce, Żołynia.

Przeprowadzone rozmowy dotyczyły obrzędowości wielkanocnej, a także wiosennych obrzędów gospodarskich. Wiele elementów tradycji, zwyczajów, istnieje jedynie w pamięci informatorów. Niektóre z nich, jak palma czy pisanka utraciły magiczną, użytkową funkcję, stając się jedynie wielkanocną ozdobą. Niektóre zwyczaje jednak, choć wydają się reliktem, nadal są podtrzymywane i świadomie pielęgnowane przez młodsze pokolenie, jako pamięć o przeszłości. W rozkwicie znajduje się tradycja trzymania warty przy Bożym Grobie, wciąż powstają nowe oddziały straży grobowych, a te z wieloletnią już tradycją są w doskonałej kondycji. Nie bez znaczenia dla podtrzymania tradycji jest fakt organizowania od 1993 r. Podkarpackiej Parady Straży Wielkanocnych, która 16 lat temu przekształciła się w imprezę ogólnopolską.

Zgromadzono materiały w postaci nagrań wywiadów i ich pisemnych opracowań oraz fotografii wykonanych przez badaczy terenowych. Ich zadaniem była również cyfrowa reprodukcja dokumentów zastanych: zdjęć, folderów, ulotek, kronik, dyplomów, fragmentów publikacji regionalnych dotyczących badanych tradycji. Dzięki temu pozyskane zostały do zbiorów muzealnych cenne materiały archiwalne związane z przedmiotem badań.  Zgromadzono również materiał filmowy dotyczący tematu, tj. parady straży grobowych, zmiany warty przy Bożym Grobie, poświęcenia pokarmów w Wielką Sobotę, materiał filmowy poświęcony tureckiemu bębnowi z Wielopola oraz tamtejszej procesji zwanej „Meus”, a także zapis video Misteriów Męki Pańskiej. Kolekcję fonograficzną Archiwum Materiałów Terenowych uzupełniły nagrania pieśni pasyjnych, dotychczas pomijane przez badaczy, natomiast muzealna kolekcja  ubiorów została wzbogacona przez pozyskane, podczas badań, mundury straży grobowej.

Zgromadzone materiały, po uporządkowaniu i opracowaniu będą udostępniane zainteresowanym w Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie.