XX Międzynarodowy Niekonwencjonalny Konkurs Fotograficzny „FOTO ODLOT”
Początkowo zorganizowano sześć edycji ogólnopolskich, a od 1998 r. roku konkurs odbywa się co dwa lata w randze międzynarodowej. Tegoroczny werdykt jury pozwala na połączenie perspektyw historycznej i artystycznej. Przez ostatnie trzy dekady „Foto Odlot” skupił wokół siebie szerokie grono interesujących fotografek i fotografów z Polski i świata, specjalizujących się w różnych odmianach fotografii kreacyjnej – czy to przez oryginalny temat i jego aranżację przed aparatem, czy przez różne formy przetworzenia zdjęć (od wielu lat najczęściej przy użyciu technik komputerowych, choć nadal spotyka się efektowne wizualnie prace wykonane tradycyjnymi, wręcz archaicznymi technikami – jak kolaż czy fotografia otworkowa), czy wreszcie – łączenia fotografii z innymi sztukami wizualnymi: malarstwem, grafiką, formami przestrzennymi. Niemal wszystkie rodzaje niekonwencjonalnej fotografii znajdziemy wśród prac dwudziestej edycji rzeszowskiego konkursu. W tegorocznym werdykcie zwraca uwagę duża ilość nagrodzonych bywalców i laureatów konkursu, na czele z jego zwycięzcą Raulem Villalbą z Argentyny, który również w poprzedniej, dziewiętnastej edycji zdobył główną nagrodę – Złoty Medal FIAP. W szerokim gronie laureatów znaleźli się inni triumfatorzy konkursu – jak David Hall (Anglia) i Mieczysław Iskra oraz wielokrotnie w nim nagradzani: Ryszard Czernow, Cezary Dubiel, Adam Fleks, Małgorzata Kozakowska, Oleksii Potianok (Ukraina), Jacek Szczerbaniewicz, Henryk Tkocz, Piotr Wiktor Więcławski. Zawsze zwracają uwagę nowe osobowości – a taką jest urastająca do roli drugiej zwyciężczyni konkursu Tatiana Zalasińska, nagrodzona Brązowym Medalem FIAP, ale też laureatka nagrody Best Author FIAP za największą ilość zdjęć zakwalifikowanych do wystawy pokonkursowej.
Od zdjęć tych dwojga głównych laureatów dwudziestej edycji konkursu rozpocznę krótką opowieść o tej edycji konkursu. Villalba, znany z bogatych wizualnie prac w duchu filmowej i malarskiej fantasy, zaskoczył wycyzelowanymi, czarno-białymi fotografiami. Taki charakter ma jego zwycięska fotografia Residents of Dark City. Czarno-białe są również nagrodzone prace Zalasińskiej. Przed laty zauważyłam, że fotograficzne „odloty” bardzo często oddają ducha czasów, choć autorzy zdjęć nie czynią tego dosłownie, jak fotograficy dokumentaliści, a za pomocą wizualnych metafor. Nagrodzona praca Zalasińskiej Miejsca niedostępne stanowi część większej fotoopowieści o walce z ograniczającą swobodę poruszania się ciężką chorobą. Zwycięska fotografia Villaby przedstawia grupę bardzo niezwykłych ludzi, którzy są mieszkańcami tytułowego megapolis – Miasta Ciemności. Zapewne nie tylko mnie kojarzą się z grupą komiksowo-filmowych superbohaterów, którzy walczą w dobrej sprawie z wszechobecnym złem.
Wojna, przywołana bezpośrednio w zestawie fotografii Oleksija Potianoka, który umieszcza samego siebie w surrealistycznych przestrzeniach, echa niewygasłej pandemii, katastrofa klimatyczna, ilustrowana wielością motywów apokaliptycznych oraz (bardziej lirycznie) w fotografiach o motywach ekologicznych, wreszcie wprowadzenie do powszechnego użycia sztucznej inteligencji, owocujące wizerunkami cyberludzi i iluzyjnych, fantastycznych światów – takie są dominanty konkursowych prac dwudziestego „Foto Odlotu”.
Być może jednak najważniejszym tematem pokonkursowej wystawy jest podkreślenie – ilością portretów, aktów, fotografii rodzajowych – fantastycznej różnorodności ludzi. Właśnie ten temat – akceptacji innych, innego, innej – nawet jeśli są bardzo od nas odmienni, z pozoru groźni lub (częściej) w groźne barwy i szaty przebrani (dla dodania sobie odwagi) – wybija się na plan pierwszy. Inni są podobni do nas. Są naszymi bliźnimi w trudach istnienia w budzącym lęk, utrudniającym poczucie zadomowienia, narażonym na niespodziewane katastrofy, współczesnym świecie, za którego nagłymi przemianami nie jest w stanie nadążyć wyobraźnia nawet najbardziej kreatywnych artystów i artystek, które ten konkurs gromadzi od ponad trzydziestu lat. „Nie bójmy się ludzi” – zdają się mówić fotograficy i fotograficzki. Jesteśmy kruchymi, przemijającymi bytami, mamy podobne nadzieje i obawy, i tylko ten jeden świat, który wciąż usuwa się nam spod nóg.
/Dr hab. prof. UR Magdalena Rabizo-Birek/
Tytuł: XX Międzynarodowy Niekonwencjonalny Konkurs Fotograficzny „FOTO ODLOT”
Wydawca: Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie
Rzeszów 2023
ISBN 978-83-87773-70-0
Oprawa: miękka
