Ogólnopolska konferencja naukowa Podkarpacki Informator Kulturalny - PIK

Konferencja odbędzie się w dniach 15-17 września 2021 r. w Łańcucie i mamy nadzieję, że będzie pretekstem do inspirujących dyskusji, toczonych w przestrzeniach jednej z najwspanialszych polskich rezydencji magnackich. To idealna lokalizacja do rozważania tematu przewodniego sesji.

W dwudziestoleciu międzywojennym Łańcut był bowiem miejscem licznych spotkań, zjazdów i inicjatyw, podczas których rezydencja Potockich była przedstawiana przez władze polskie jako jedna z wizytówek niepodległej Polski. Koronowane głowy, politycy, uczeni i dziennikarze z zagranicy byli w pałacu oficjalnymi gośćmi rządu polskiego. Wielokrotnie w literaturze podkreśla się wiodącą rolę inteligencji w tworzeniu podstaw ustrojowych, gospodarczych oraz odtworzeniu sił zbrojnych i aparatu urzędniczego II Rzeczypospolitej. Trudno nie zgodzić się z tą tezą. Jest to bowiem złoty okres funkcjonowania tej warstwy, pośród której znaczenie wykształcenia, ambicje wybicia się i zaistnienia w świecie publicum były motorem napędowym epoki. Niemniej jednak rola innych warstw społecznych, w tym zwłaszcza arystokracji i ziemiaństwa – posiadających odpowiednie zaplecze ekonomiczne, międzynarodowe kontakty oraz tradycje kreowania i kształtowania życia publicznego zarówno w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jak i w państwach zaborczych, była niebagatelna. Tym bardziej, że grono polskiej inteligencji tworzyły także osoby wywodzące się z arystokracji i ziemiaństwa, wnosząc w szeregi tej nowej warstwy społecznej umiłowanie wiedzy i kult nauki traktowanej także w sposób utylitarny.

Program konferencji:

15 września 2021 r.  (ŚRODA), SALA BALOWA

9:30 GALA Z OKAZJI 20-LECIA INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ ODDZIAŁ W RZESZOWIE

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu został powołany na mocy ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. 8 czerwca 2000 r. Sejm wybrał prof. Leona Kieresa na stanowisko pierwszego Prezesa IPN. Końcem ubiegłego roku minęło 20 lat od rozpoczęcia działalności Instytutu. Niestety, ówczesna sytuacja epidemiologiczna nie pozwoliła na organizacje zaplanowanych obchodów dwudziestolecia. Uroczystość, która nie doszła do skutku w ubiegłym roku, zostanie zrealizowana.

W ciągu dwudziestu lat naszej pracy trwale wpisaliśmy się w sferę nauki, edukacji i kształtowania świadomości historycznej Polaków. Jubileusz był okazją do uhonorowania trudu oraz sukcesów wszystkich pracowników, a także osób i instytucji, które przez ten czas aktywnie z nami współpracowały i wspierały IPN w jego pracy ustawowej.

11:00 PRZERWA

PANEL 1. Dziewiętnastowieczne tradycje wobec nowoczesnych wyzwań cz. 1 

Moderator: dr hab. Tomasz Pudłocki, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński, Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie , TPN w Przemyślu)

11:30 dr Wiktoria Kudela-Świątek (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie), Relacje ziemiaństwa polskiego i ziemiaństwa rosyjskiego na Ziemiach Zabranych na przełomie XIX i XX w. w świetle pamiętników i listów kobiet z rodziny Grocholskich 

11:50 dr hab. Irena Wodzianowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Działalność oświatowa i charytatywna w Petersburgu we współpracy ziemiaństwa i Kościoła

12:10 dr Dobromiła Rzyska-Laube (Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim, Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku), Czynem i obrazem. Działalność kulturalna ziemian pomorskich w kształtowaniu postaw patriotycznych na przełomie XIX i XX w.

12:30 dr Łukasz Chrobak (Muzeum-Zamek w Łańcucie, TPN w Przemyślu), Sylwetki arystokratów-przemysłowców Benedykta hr. Tyszkiewicza i Andrzeja
ks. Lubomirskiego. Próba porównawcza

12:50 DYSKUSJA / PRZERWA KAWOWA

PANEL 2. Dziewiętnastowieczne tradycje wobec nowoczesnych wyzwań cz. 2

Moderator: dr hab. Krzysztof Kaczmarski (IPN Rzeszów)

13:10 Żaneta Niedbała (Zamek w Krasiczynie, TPN w Przemyślu), Sapiehowie kodeńscy (krasiczyńscy) w dążeniu do odbudowy państwowości polskiej. Refleksje nad życiem i działalnością społeczną, polityczną oraz kulturalną książąt Sapiehów w latach 1863‒1918

13:30 Dariusz Janota (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie), Rodzina Sapiehów z Krasiczyna na emigracji postyczniowej. Perspektywa kobieca

13:50 dr Agnieszka Łuczak (Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu), Działalność Towarzystwa Ziemianek dla Wielkopolski i Pomorza na rzecz zachowania tożsamości narodowej społeczeństwa polskiego

14:10 DYSKUSJA

14:30 PRZERWA

​16:00 PANEL 3. (DYSKUSYJNY) Współczesny wymiar historii, tradycji i wartości arystokracji i ziemiaństwa w Polsce:

• Krystyna Dzieduszycka- Rycerska
• Mateusz Dzieduszycki,
• Edward Mier-Jędrzejowicz,
• Jan Lubomirski-Lanckoroński,
• dr Marcin K. Schirmer (Polskie Towarzystwo Ziemiańskie),
• Michał Korsak (Związek Szlachty Polskiej
• Moderator: dr Dariusz Iwaneczko (IPN Rzeszów, PWSW w Przemyślu)

16 września 2021 r.  (CZWARTEK) SESJE RÓWNOLEGŁE: SESJA 1. SALA BALOWA

PANEL 4. Szanse i nadzieje na przywrócenie politycznej roli ziemian u progu II RP

Moderator: prof. dr hab. Marian Wolski (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Fundacja im. Zofii i Jana Włodków)

9:00 dr Edward Gigilewicz (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Rada Regencyjna jako nadzieja na odrodzenie Rzeczpospolitej szlacheckiej

9:20 dr Jakub Maziarz (Uniwersytet Jagielloński), Czy II Rzeczypospolita mogła być monarchią? O arystokratyczno-monarchicznych projektach konstytucji odrodzonego państwa

9:40 dr Zbigniew K. Wójcik (Rzeszów), Prof. Edward Sas Dubanowicz – współtwórca konstytucji marcowej

10:00 DYSKUSJA

PANEL 5. Arystokraci w dyplomacji pierwszych lat II RP
Moderator: dr Wiktoria Kudela-Świątek (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, TPN w Przemyślu)

10:20 prof. dr hab. Rafał Habielski (IPN / Uniwersytet Warszawski), Ziemianie w MSZ oraz w służbie dyplomatycznej Rzeczypospolitej Polskiej 1918‒1921

10:40  prof. dr hab. Kazimierz Karolczak (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie), Arystokraci w służbie dyplomatycznej i konsularnej w początkach II RP

11:00 dr hab. Tomasz Pudłocki, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński, Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie, TPN w Przemyślu), Książęta-posłowie – działalność dyplomatyczna Eustachego Sapiehy i Kazimierza Lubomirskiego w krajach anglosaskich (1919–1922)

11:20 DYSKUSJA

11:40 PRZERWA KAWOWA

PANEL 6. Ziemianie a Wojsko Polskie

Moderator: dr hab. Tomasz Kargol, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński)

12:00 dr Wiktor Węglewicz (TPN w Przemyślu), Stosunki miedzy ziemianami polskimi a oddziałami polskimi na Ukrainie (1917‒1918) 

12:20 Maciej Łyszczarz (Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie), „CE KA grafy

i barony, ósmy zdobi nam salony” – arystokraci i ich kawaleryjska służba w wykuwaniu granic II RP

12:40 dr Marcin K. Schirmer (Polskie Towarzystwo Ziemiańskiej, IH PAN), Ziemianie polscy w obronie Ojczyzny podczas wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920 

13:00 DYSKUSJA

PANEL 7. W urzędzie i na salonach
Moderator: dr Łukasz Chrobak (Muzeum Zamek w Łańcucie, TPN w Przemyślu)

13:20 dr Grzegorz Kuba (Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie), Arystokracja i ziemiaństwo w najwyższych władzach wojskowych i politycznych w Warszawie w latach 1914-1920

13:40 Elżbieta Grendecka (Muzeum Historii Golfa w Polsce), Arystokracja w korpusie dyplomatycznym a sprawa polska na golfie

14:00 Paweł Fangor (Łańcut), Jerzy hrabia Potocki: arystokrata, żołnierz, dyplomata i... emigrant

14:20 DYSKUSJA 

16 września 2021 r.  (CZWARTEK) SESJE RÓWNOLEGŁE: SESJA 2. GABINET ORDYNATA
PANEL 8. „Nie tylko z bagnetem” – ziemianie w okresie Wielkiej Wojny i pierwszych lat niepodległościModerator: dr Wiktor Węglewicz (TPN w Przemyślu)

9:00 dr Paulina Byzdra-Kusz (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Działalność ziemian
w strukturach Generalnego Gubernatorstwa Lubelskiego na przykładzie osoby hr. Jana Stanisława Łosia (1915–1918)

9:20 dr hab. Tomasz Łaszkiewicz prof. IH PAN (IH PAN), Rachuby polityczne i postawy ziemian pomorskich wobec odzyskania niepodległości i przyłączenia regionu do Polski (1918-1920)

9:40 Krystian Zdziennicki  (Towarzystwo Miłośników Ziemi Sztumskiej), Działalność miejscowego ziemiaństwa na rzecz powrotu Powiśla w granice Rzeczypospolitej

w okresie plebiscytu z 1920 r.

10:00 dr Beata Nykiel (Instytut Dziedzictwa Europejskiego, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie), Karol Jaroszyński (1877–1929) – zapomniany „rosyjski Vanderbilt”, bohater brytyjskiej „intrygi bankowej” i fundator KUL-u

10:20 dr hab. Tomasz Kargol prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński), Między niepodległością a reformą agrarną. Ziemiaństwo Małopolski (zachodniej Galicji) wobec odzyskania niepodległości oraz politycznej i społeczno-gospodarczej sytuacji w pierwszych latach II Rzeczypospolitej (1918–1921)

10:40 DYSKUSJA

11:00 PRZERWA KAWOWA

PANEL 9. Rodzinne tradycje niepodległościowe cz. 1.

Moderator: dr Michał Ceglarek (Instytut Fryderyka Chopina – Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie)

11:20 dr Iwona Długoń (Muzeum Narodowe w Krakowie - Biblioteka Książąt Czartoryskich), W polityce i na froncie. Czartoryscy w walkach o niepodległość i granice II Rzeczpospolitej

11:40 dr hab. Tadeusz Zych prof. URz (Uniwersytet Rzeszowski, Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega), Z „Leliwą” ku Niepodległej. Działalność niepodległościowa Tarnowskich z Dzikowa w latach 1914–1921

12:00 DYSKUSJA

12:20 PRZERWA KAWOWA

PANEL 10. Rodzinne tradycje niepodległościowe cz. 2. 

Moderator: dr hab. Mariusz Krzysztofiński (IPN Rzeszów)

12:40 prof. dr hab. Marian Wolski (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Fundacja im. Zofii i Jana Włodków), Trzeciescy z Polanki i Miejsca Piastowego. Trzy pokolenia w walce o Niepodległą

13:00 prof. dr hab. Małgorzata Bzowska (Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie),
dr hab. Agnieszka Zatorska prof. UŁ (Uniwersytet Łódzki), Przedstawiciele rodu Janotów Bzowskich. Różne drogi życia w służbie przyszłej Niepodległej

13:20 dr Ewa Rzeczkowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Działalność społeczno-polityczna oraz tradycje wojskowe w rodzinie Siła-Nowickich z Wyląg k. Kazimierza Dolnego

13:40 DYSKUSJA

PANEL 11. Doświadczenie służby frontowej 

Moderator: dr Piotr Ruciński (IPN Wrocław)

14:00 Radosław Wnorowski (Uniwersytet w Białymstoku), Braci O’Brien de Lacy walki o Polskę

14:20 Sławomir Grzechnik (Muzeum Zamoyskich w Kozłówce), Życiorys wojenny Adama Zamoyskiego z lat 1914–1918

14:40 dr Michał Ceglarek (Instytut Fryderyka Chopina – Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie), Udział Stanisława Jana Rostworowskiego w wojnie polsko-sowieckiej 1919-1920. Studium na przykładzie listów pisanych z frontu do żony Zofii z Mycielskich

15:00 DYSKUSJA

17 września 2021 r. (PIĄTEK), SALA BALOWA

PANEL 12. Jednostka wobec wydarzeń dziejowych – indywidualne studia przypadku cz. 1
Moderator: dr Marcin Bukała (IPN Rzeszów)

9:00 Jacek Bardan (Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej), „Na rzecz odbudowania państwa” – działalność polityczna i organizacyjna Jana Hupki w czasie Wielkiej Wojny

9:20 Marek Barton (IPN Warszawa), Działalność społeczna Karola Rogera Raczyńskiego – studium przypadku

9:40 dr Jacek Magdoń (IPN Rzeszów), Szablą i piórem. Działalność niepodległościowa i naukowa prof. hr. Henryka Dembińskiego z Witkowic (powiat ropczycki)

10:00 prof. dr hab. Jacek Piotrowski (Uniwersytet Wrocławski), Patriota czy renegat? Michał Römer i jego dążenie do niepodległości – (Polski i Litwy) ‒ w latach 1918-1921

10:20 dr Piotr Ruciński (IPN Wrocław), Wybitny rolnik i lider ziemiaństwa – działalność organizacyjna Jerzego Turnaua w autonomicznej Galicji

10:40 DYSKUSJA

11:00 PRZERWA KAWOWA

PANEL 13. Jednostka wobec wydarzeń dziejowych – indywidualne studia przypadku cz. 2
Moderator: dr Bogusław Wójcik (IPN Rzeszów)

11:00 dr Sławomir Jan Maksymowicz (Archiwum Państwowe w Olsztynie), Stanisław Sierakowski (1881-1939) ziemianin, niezłomny bojownik o polskość Warmii, Mazur i Powiśla. Ofiara zbrodni hitlerowskich

11:20 dr Sebastian Drabik (Kraków), Rola arystokracji galicyjskiej w odzyskaniu przez Polskę niepodległości na podstawie wspomnień Leona Bilińskiego

11:40 Mateusz Zimny (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Tadeusz Krzyżanowski z Turyczan na tle działalności ziemian wołyńskich na rzecz powrotu Wołynia w granice Rzeczypospolitej w okresie Wielkiej Wojny

12:00 Michał Michniewicz (Regionalna Izba Pamięci w Lesku, Uniwersytet Jagielloński), Życie i działalność publiczna Augusta hr. Krasickiego (1873-1946) na tle dziejów rodziny

12:20 DYSKUSJA 

12:40 PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE KONFERENCJI

Komitet Organizacyjny Konferencji:  

• Wit Karol Wojtowicz – dyrektor Muzeum Zamek w Łańcucie, 
• dr Dariusz Iwaneczko – dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej. Oddział w Rzeszowie, 
• dr hab. Tomasz Pudłocki, prof. UJ – wiceprezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu.

Konferencję swoim patronatem objęło Polskie Towarzystwo Ziem.

Informacja prasowa: Katarzyna Gajda-Bator  IPN.